Wij hebben de veelgestelde vragen over schijnzelfstandigheid op een rijtje gezet.
Schijnzelfstandigheid betekent kort gezegd dat iemand zich presenteert als zelfstandige terwijl er volgens het arbeidsrecht sprake is van een dienstverband. Er zijn dan geen premies betaald zoals voor pensioen en WW, en er is ook geen loonheffing betaald. Dit kan de zzp’er in een onzekere financiële positie brengen.
Om te voorkomen dat uw unieke samenwerking als schijnzelfstandigheid kan worden gezien, is het belangrijk om de beoogde samenwerking goed te bekijken. De feiten en omstandigheden bepalen of sprake is van zelfstandigheid, of niet. Aanknopingspunten hiervoor zijn bijvoorbeeld (in elke situatie kunnen combinaties van varianten van deze voorbeelden aan de orde zijn):
Gebruik geen modelovereenkomsten als enige basis, maar kijk naar de echte omstandigheden van de werkrelatie. Overleg met een juridisch adviseur kan helpen om zeker te zijn van de juiste kwalificatie van arbeidsrelaties. Neem eventueel voor meer informatie eventueel contact op met de brancheorganisatie waarvan u lid bent.
Hulpmiddelen van de overheid zijn bijvoorbeeld:
Vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst weer controleren op werkafspraken tussen bedrijven en zzp-arbeidsrelaties in het kader van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA). De Belastingdienst kijkt of zzp'ers echt zelfstandig zijn of eigenlijk als werknemer werken. Informatie hierover vindt u hier: Arbeidsrelaties: ZZP - ja of nee. Stelt de Belastingdienst vast dat sprake is van werknemers? Dan moet u ze in de loonadministratie opnemen. Ook moet u deze medewerkers bij het Pensioenfonds aanmelden en pensioenpremies (na)betalen; afhankelijk van de looptijd van de samenwerking met terugwerkende kracht.
Als een zzp'er die voor uw bedrijf werkt als werknemer wordt gezien, verandert uw rol van opdrachtgever naar werkgever. Dit betekent dat u de werknemer moet aanmelden bij het pensioenfonds voor een pensioenregeling. Afhankelijk van hoe lang de werknemer voor uw bedrijf heeft gewerkt, kunnen er pensioenrechten uit het verleden ontstaan. Het pensioenfonds moet de werknemer dan met terugwerkende kracht in de pensioenregeling opnemen en de bijbehorende pensioenpremies innen. Dit geldt voor het deel van de werknemer én het deel van de werkgever.
Het is belangrijk om snel te kijken naar de zelfstandigen die u heeft ingehuurd. Controleer of hun werk echt zelfstandig is of dat ze eigenlijk als werknemer werken. Meld deze werknemers snel aan bij het pensioenfonds. Zo bouwen zij het pensioen op waar ze recht op hebben. En u kunt dan eventueel achterstallige premieheffingen zoveel als mogelijk beperken.
De wet Deregulering Arbeidsrelaties (Wet DBA, ingegaan per 1 mei 2016) geeft opdrachtgevers en opdrachtnemers (zzp’ers) zekerheid over de soort arbeidsrelatie die zij met elkaar aangaan. Zij moeten de afspraken over de uit te voeren werkzaamheden in een overeenkomst van opdracht of in een arbeidsovereenkomst vastleggen. Het voorstel voor de “Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden” (wetsvoorstel VBAR, 2024) stelt regels voor om te bepalen wanneer werk mag worden gedaan door een werknemer en wanneer door een zelfstandige. In dit wetsvoorstel krijgen aanwijzingen voor zelfstandig werken voor het eerst een duidelijke, wettelijke rol bij het vaststellen van de juiste contractvorm. Het wetsvoorstel is nog niet aangenomen en staat ter discussie omdat de Raad van State geen positief advies heeft uitgebracht. Er kan dus nog van alles veranderen. Houd daarom de websites van de overheid in de gaten. Bijvoorbeeld: Aanpak schijncontructies | Rijksoverheid.nl.
Het hangt af van hoe lang de werknemer voor uw bedrijf heeft gewerkt, of er pensioenrechten uit het verleden ontstaan. Het pensioenfonds moet de werknemer dan met terugwerkende kracht in de pensioenregeling opnemen en de bijbehorende pensioenpremies bij de werkgever innen. Dit geldt voor het deel van de werknemer én het deel van de werkgever.
Let op! De regeling van PFZW staat los van die van de Belastingdienst. Een werkgever kan niet afwachten en de werknemer niet aanmelden bij PFZW omdat de Belastingdienst nog niet heeft gecorrigeerd. U moet een deelnemer actief aanmelden als er sprake is van schijnzelfstandigheid. Ook als de Belastingdienst wel heeft gecorrigeerd, moet de werkgever de deelnemer actief bij PFZW aanmelden. Als laatste geldt bij de Belastingdienst een andere terugwerkende kracht-regeling dan bij het Pensioenfonds. Hierdoor moet PFZW langer terug dan de Belastingdienst.
In een modelovereenkomst staan afspraken over de werkrelatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers. Als u werkt volgens een modelovereenkomst is er geen sprake van een arbeidsovereenkomst. Vanaf 2025 mag u niet altijd meer werken met een modelovereenkomst. Maar bestaande modelovereenkomsten worden gerespecteerd. Meer informatie vindt u bij de Belastingdienst: Geen nieuwe modelovereenkomsten meer.
De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de werknemer, zich verplicht om voor zekere tijd voor de werkgever te werken in ruil voor loon. Hij werkt dan in een gezagsverhouding en niet zelfstandig.
Houdt u zich niet de Wet DBA? Dan kan dit leiden tot extra belastingaanslagen, boetes en correcties door de Belastingdienst. Dit kan financiële gevolgen hebben voor uw bedrijf. Zoals het met terugwerkende kracht moeten betalen van loonheffingen en pensioenpremies. Er kunnen pensioenaanspraken ontstaan met terugwerkende kracht. Dit kan zorgen voor extra kosten. Het is belangrijk om op tijd actie te ondernemen en uw werkrelaties goed te controleren om deze problemen te voorkomen.
Het is belangrijk om open te communiceren met uw werknemers én de ingehuurde zzp'ers over de veranderingen. Organiseer informatiesessies en stuur nieuwsbrieven. Zorg voor duidelijke informatie over de nieuwe regels en wat deze betekenen voor hun werkrelatie. Zorg ervoor dat iedereen weet wat zijn rechten en plichten zijn volgens de wet. Veel brancheorganisaties hebben informatiemateriaal beschikbaar. Vaak is dit afgestemd op specifieke afspraken die zij voor uw branche met de Belastingdienst hebben gemaakt. Vraag hiernaar bij de brancheorganisatie waar u bent aangesloten.
De werkgever is degene die de werknemer als deelnemer bij het pensioenfonds moet aanmelden. Meldt een deelnemer zich spontaan? Dan verwijst PFZW de deelnemer voor aanmelding naar de werkgever. De werkgever bepaalt wie als werknemer werkt en wie als zelfstandige. Komt u er samen niet uit? Dan kan mediation, geschillenbeslechting of een arbeidsrechtprocedure uitkomst bieden.
Is er sprake van betalingsonmacht? Dan kan in overleg met onze afdeling incasso gekeken worden of u de premie in delen kunt betalen.
De werkgever moet de hele pensioenpremie aan het pensioenfonds betalen. De werkgever kan een deel van de pensioenpremie op de werknemer verhalen. De manier waarop dat gebeurt en hoeveel is een kwestie tussen werkgever en werknemer. Meestal is de premieverdeling tussen werkgever en werknemer afgesproken in de cao die voor de werkgever geldt. Het pensioenfonds heeft daarin geen rol.