Op veel plekken in Nederland krijgen ze vorm: zorgzame buurten. Samenwerkingen waarin bewoners en zorginstanties elkaar versterken. Vijf inspirerende voorbeelden.
Austerlitz Zorgt
Austerlitz Zorgt is hét voorbeeld van een succesvol burgerinitiatief. De coöperatie werd opgericht in 2012 met als doel dat iedereen in het dorp kan blijven wonen, ongeacht de leeftijd of hulpvraag. Inmiddels is 40% van de volwassen inwoners aangesloten. De coöperatie koppelt hulpvragen aan vrijwilligers via een dorpsondersteuner, organiseert vervoer, klushulp en sociale bezoeken, en beheert een eigen zorgwoning. De samenwerking met de gemeente Zeist is stevig verankerd. Austerlitz Zorgt is uitgegroeid tot een duurzaam model voor zorgzame buurten.
Woon- en Zorgcentrum De Wulverhorst in Oudewater biedt niet alleen verzorging, verpleging en begeleiding aan ouderen, maar vervult ook een centrale rol in de lokale gemeenschap. Met steun van vrijwilligers zijn initiatieven ontwikkeld zoals de ‘Touwteams’ en ‘buurtambassadeurs’, die zelfstandig wonende ouderen ondersteunen met lichte wijkzorg en dagbesteding. In het dorp van circa 10.000 inwoners is zo een hecht netwerk ontstaan tussen bewoners, vrijwilligers en buurtgenoten. De Wulverhorst fungeert als ontmoetingsplek, met ruimte voor verbinding in het restaurant, de tuin en bij gezamenlijke activiteiten.
Stichting Maria-Oord in Dongen biedt met Community Care Dongen (CCD) persoonsgerichte ondersteuning vanuit een historische kloosterlocatie. Leefcoaches bouwen in een vroeg stadium een vertrouwensband op met cliënten en schakelen zelfstandig passende hulp in – ongeacht of de financiering via Wmo, Zvw of Wlz verloopt. Doel van deze integrale aanpak: crisissituaties voorkomen, verpleeghuisopnames uitstellen en kosten beperken. Door korte lijnen met de gemeente en nauwe samenwerking met zorgpartners ontstaat een zorgzame buurt waarin formele en informele zorg elkaar aanvullen. CCD geldt als voorbeeld van hoe preventieve, domeinoverstijgende zorg kan bijdragen aan meer mensgerichte en efficiënte ondersteuning. De aanpak wordt momenteel verder verkend binnen de regio Hart van Brabant.
In het Limburgse Eijsden laat Sociaal Centrum Eijsden zien dat zorgzame gemeenschappen niet alleen sociaal, maar ook financieel kunnen lonen. Via activiteiten als ‘Samen eten’, een wijkpoli, fysiotherapie en het Repair Café biedt het centrum laagdrempelige ondersteuning voor ouderen. Centraal staat ‘krachtenbinder’ Maria Mekes, die vrijwilligers verbindt met zorgprofessionals. Zorgverzekeraars CZ en VGZ dragen inmiddels al drie jaar bij aan de financiering. Eijsden geldt daarmee als voorbeeld voor ruim honderd vergelijkbare initiatieven in Nederland die vragen om structurele ondersteuning van informele zorgnetwerken in de wijk.
Dorpshuis Fort Vreeswijk is uitgegroeid tot een belangrijke ontmoetingsplek waar zorg, welzijn en cultuur samenkomen. Het gebouw huisvest eerstelijnszorg, maatschappelijke organisaties en bewonersinitiatieven zoals het Parkinsoncafé en het Mamacafé. Jaarlijks ontvangt het dorpshuis zo’n 28.000 bezoekers. Hier ontstaan verbindingen tussen bewoners, vrijwilligers en professionals. Die ontmoetingen zorgen voor meer contact in de wijk en kunnen helpen om zorgvragen te voorkomen. Dankzij betaalbare activiteiten, veel vrijwilligers en steun van de gemeente laat Fort Vreeswijk zien hoe een wijk zélf kan bijdragen aan de gezondheid en het welzijn van bewoners.
Margje Mahler zet zich als bestuurder van Sensire in voor ‘zorgnaoberschap'. 'De oplossing zit niet in de instellingen. De toekomst van de zorg zit in de buurt.'
We moeten anders kijken naar ouderenzorg, bepleit Prof. Marcel Canoy, hoogleraar gezondheidseconomie. Alleen door de kracht van de eigen omgeving te benutten, kan de zorg de vergrijzing het hoofd bieden.
