Hoe Esther Talboom-Kamp (Zuyderland) met tech en samenwerking de zorg transformeert
‘Blijf niet zoeken naar mensen die er niet zijn – werk slimmer met technologie’
Zuyderland Medisch Centrum, met vestigingen in Heerlen en Sittard-Geleen, staat onder druk. In Zuid-Limburg zijn de gezondheidsproblemen groot, vergrijst de bevolking sneller dan elders en is het personeelstekort nijpend. Zulke regionale vraagstukken vragen om gezamenlijke aanpak. Toch klinkt Esther Talboom-Kamp, lid van de raad van bestuur, niet pessimistisch – integendeel. ‘Digitalisering en regionale samenwerking bieden ons de kans om de zorg toekomstbestendig te maken.’
Esther Talboom-Kamp, sinds oktober 2023 medeverantwoordelijk voor de curatieve tak van Zuyderland, ziet de urgentie haarfijn. Om aan de zorgvraag te blijven voldoen, moet het ziekenhuis zichzelf opnieuw uitvinden, terwijl de tent openblijft. Met andere woorden: de transformatie moet plaatsvinden terwijl de patiëntenzorg gewoon doorgaat. Toch is de bestuurder niet pessimistisch over deze opdracht. ‘We móéten wel anders gaan werken. En juist digitalisering en regionale samenwerking bieden ons de kans om de zorg toekomstbestendig te maken. Digitalisering is een middel om goede zorg bereikbaar en betaalbaar te houden. In een regio als Zuid-Limburg is dat bittere noodzaak.’ Met die mentaliteit – technologie omarmen én de krachten bundelen – gaat Zuyderland de complexe uitdaging te lijf.
Denkrichtingen en beslissende inzichten – technologie en samenwerking als reddingsboei
‘De beste zorg, zo thuis mogelijk – dát is ons uitgangspunt’, zegt Esther Talboom-Kamp. Het ziekenhuis verplaatst zorg actief naar de regio via digitale middelen. Met ruim 10.000 patiënten in telemonitoring loopt Zuyderland landelijk voorop. ‘Bijvoorbeeld mensen met COPD of hartfalen. Of kinderen met astma, die met een Fitbit worden gevolgd’, vertelt ze. Ouders en patiënten ervaren meer gemak, minder opnames en meer veiligheid.
Ook AI wordt strategisch ingezet, onder meer in de roostering op de Spoedeisende Hulp. ‘We kunnen beter voorspellen wanneer het druk wordt’, zegt Talboom-Kamp. Bijvoorbeeld met decision support-tools zoals Pacmed, die artsen helpen betere keuzes te maken – zonder hen te vervangen. ‘Wij willen automatiseren wat we kunnen, zodat we mensen kunnen inzetten waar ze het verschil maken: bij de patiënt.’ Haar visie: technologie is geen doel, maar een manier om beter én slimmer te werken.
Maar technologie alleen is niet genoeg. ‘We kunnen het niet alleen’, stelt Talboom-Kamp. Daarom zoekt ze actief samenwerking in de regio. Met vijf andere Limburgse ziekenhuizen (MUMC+, VieCuri, Laurentius, Maastro Clinic en Sint Jans Gasthuis) en kennispartner Brightlands richtte Zuyderland in 2025 de Health AI & Data Alliantie Limburg op. Deze regionale krachtenbundeling moet Limburg tot "koploper in de toepassing van AI in de zorg" maken.
Ook met verzekeraar CZ wordt samengewerkt, via een transformatiefondsproject om digitale zorg op te schalen. ‘De effecten worden wetenschappelijk geëvalueerd om te leren wat echt zinvol is.’ Bekostiging, bewijs en praktijk moeten volgens Talboom-Kamp hand in hand gaan bij innovatie.
Netwerkzorg is de sleutel. Een goed voorbeeld is Parkinson Punt Zuyd, gestart in samenwerking met MeanderGroep. ‘Onze neurologen houden daar wekelijks spreekuur buiten het ziekenhuis, prettig voor patiënten en het ontlast de poli’s.’ Ook werkt Zuyderland aan transmurale zorgpaden, samen met huisartsen en thuiszorg. ‘De huisarts is de constante factor in het leven van de patiënt. Wij als ziekenhuis komen en gaan, maar de huisarts blijft. Dus we maken samen afspraken over transmurale zorg. Niet eerstelijns, niet tweedelijns maar gewoon: zorg waar het nodig is.’
Zuyderland ziet zichzelf als systeemzorgorganisatie (ziekenhuis, ouderenzorg, GGZ). ‘We zijn niet alleen verantwoordelijk voor de zorg binnen onze muren, maar voor het hele ecosysteem eromheen’, aldus Talboom-Kamp. Dat betekent: samenwerken, data delen en je rol herzien. ‘We nemen partners mee, maar we lopen wel voorop.’
Hoe dan? – implementatie: van duobestuur tot werkvloerinnovatie
Goede ideeën zijn één ding, maar hoe voer je vernieuwing door in de praktijk? Bij Zuyderland gebeurt dat via een innovatieve bestuursstructuur: het ziekenhuis werkt met duo’s van bestuurders en medisch specialisten. ‘Onze bestuursraad telt zes mensen: drie bestuurders en drie medisch specialisten’, legt Esther Talboom-Kamp uit. ‘We nemen besluiten samen. Niet omdat het moet, maar omdat het beter werkt.’ Die samenwerking leidt volgens haar tot betere beslissingen. ‘Bestuurders denken soms te abstract, terwijl de praktijk weerbarstig is. Die combinatie maakt onze koers sterker.’
Net zo belangrijk is de betrokkenheid van de werkvloer. ‘Verandering slaagt alleen als je de mensen op de werkvloer invloed geeft’, stelt Talboom-Kamp. ‘Innoveren moet je niet van bovenaf opleggen. Dan krijg je weerstand.’ Zuyderland werkt vanuit de ‘wisdom of the crowd’: samen met zorgmedewerkers wordt besproken wat slimmer kan, pas daarna komt technologie in beeld. ‘Als je medewerkers echt betrekt en naar hun ideeën luistert, dan gaat het stromen.’
Zuyderland ondersteunt dat onder andere met een Innovatielab, waar medewerkers nieuwe werkwijzen en technologie kunnen uitproberen. En met scholing, bijvoorbeeld in AI. ‘We hebben mensen in hun eigen tijd bijgepraat over AI en die masterclasses waren overtekend’, zegt Talboom-Kamp. Het tekent volgens haar de veranderbereidheid op de werkvloer – als er maar in mensen wordt geïnvesteerd.
Ook evalueert het ziekenhuis structureel of innovaties daadwerkelijk waarde toevoegen. ‘Niet alles wat kán, is ook zinnig’, zegt Talboom-Kamp. ‘We willen zorg op maat, onderbouwd met data.’ Via samenwerking met het National eHealth Living Lab en eigen Leerstoelen AI en digitale transformatie koppelt Zuyderland praktijk aan wetenschap. Zo ontstaat een aanpak die leunt op duaal leiderschap, betrokkenheid van de werkvloer en lerend organiseren – met medewerkers als drijvende kracht achter de verandering.
Problem solved / case closed? – stand van zaken, lessen en reflecties
Is het probleem opgelost? Zeker niet – maar de digitale transformatie bij Zuyderland is wel stevig op gang. ‘We zijn erg trots op hoeveel we al doen’, zegt Esther Talboom-Kamp. ‘Maar ook op het realisme waarmee we het doen. We bouwen stap voor stap, samen met onze mensen.’
Inmiddels worden duizenden patiënten thuis gemonitord, draaien AI-toepassingen als Pacmed in de kliniek en bewijzen initiatieven als Parkinson Punt Zuyd hun waarde. De eerste effecten zijn merkbaar: patiënten ervaren meer regie, medewerkers zien innovatie als hulp in plaats van last en de regio profiteert van een gedeelde aanpak.
Toch blijven de grote knelpunten bestaan. De vergrijzing en het personeelstekort zijn hardnekkig. Bovendien wringt het systeem soms met de gewenste koers. Een digitaal zorgpad voor TIA-patiënten blijkt goed voor de patiënt, maar financieel nadelig voor het ziekenhuis. Toch kiest Zuyderland daar bewust voor. Haar advies aan collega-bestuurders: werk met verzekeraars aan ruimte voor innovatie, anders blijf je gevangen in oude prikkels.
Kortom: Zuyderland is op weg, maar de reis is nog lang. Talboom-Kamp: ‘Neem je professionals serieus en durf samen radicaal te vernieuwen.’ Juist in een regio waar de zorg onder druk staat, kan dat het verschil maken.
De toekomst – Ambitie 2030: hightech én mensgericht
Ondanks de uitdagingen kijkt Esther Talboom-Kamp met optimisme vooruit. ‘In 2030 willen we het meest innovatieve ziekenhuis van Nederland zijn’, zegt ze vastberaden - ‘het liefst van Europa’, voegt ze lachend toe. Die ambitie draait niet alleen om technologie, maar vooral om hoe medewerkers en patiënten innovatie ervaren. ‘We willen dat mensen zeggen: dáár moet je zijn, daar gebeurt het.’
Digitale oplossingen moeten het werk makkelijker, menselijker en aantrekkelijker maken. ‘Als we het goed doen, wordt de zorg weer een sector waar mensen graag willen werken – omdat je als professional écht het verschil kunt maken.’ Zuyderland moet een plek worden waar slimme technologie professionals ondersteunt in plaats van belast.
In Talboom-Kamps toekomstvisie is Zuyderland een hybride zorginstelling, met digitale én fysieke zorg die naadloos op elkaar aansluiten. Regionale samenwerking wordt dan vanzelfsprekend. Data wordt gedeeld in één regionaal netwerk, dubbele diagnostiek is verleden tijd. ‘In 2030 zijn we een plek waar zorg digitaal én fysiek geleverd wordt. Waar we in de regio goede afspraken hebben over wie welke zorg levert — zodat we geen dingen dubbel doen.’ Een AI Center of Excellence moet 24/7 de zorg ondersteunen — niet als Zuyderland-initiatief, maar als regionale voorziening.
Naast technologische innovatie wil Zuyderland ook een topwerkgever zijn. ‘In 2030 is het sexy om in de zorg te werken en is de medewerkerstevredenheid een negen.’ Die combinatie van hightech en mensgericht moet jong talent aantrekken én behouden. Is het haalbaar? Talboom-Kamp twijfelt geen moment. ‘Het is ook een gave uitdaging.’
Waar anderen doemscenario’s schetsen, bouwt Zuyderland samen met andere ziekenhuizen en zorgverleners in Zuid-Limburg aan een toekomst waarin technologie, medewerkers en patiënten samen het verschil maken.